Poliep en dikke darmkanker

Poliepen van de dikke darm / endeldarm

Inleiding

Per jaar wordt kanker van dikke darm/endeldarm bij ongeveer 14.000 Nederlanders vastgesteld. Bij ongeveer 1/3 is er sprake van kanker in de endeldarm. Dit aantal stijgt elk jaar zoals te zien op de grafiek en zal de komende jaren verder toenemen (oranje staafjes = dikke darmkanker ; bruine staafjes = endeldarmkanker). Jaarlijks overlijden ongeveer 4000 Nederlanders aan deze aandoening.

Jaarlijks nieuwe darmkanker


Vroegtijdige diagnose is van levensbelang. Sedert 2014 vindt het landelijk bevolkingsonderzoek naar darmkanker plaats. Op de beginjaren was er even een piek te zien in het nieuwe aantal darmkankers (rode pijl in de grafiek). Dat komt omdat dan bij een aantal mensen al eerder darmkanker wordt ontdekt nog voor dat dit klachten geeft.
Nederlanders tussen de 55 en 75 jaar krijgen een uitnodiging om een ontlastingsonderzoek te doen. U krijgt hiervoor speciaal testsetje waarmee u hygiënisch een klein beetje ontlasting verzamelt en opstuurt naar een centraal laboratorium. Indien er bloedsporen in de ontlasting worden aangetroffen zal meestal een advies voor een kijkonderzoek van de gehele dikke darm (coloscopie) volgen. Men verwacht bij ongeveer 45% van deze gevallen een hoog risico afwijking van het darmslijmvlies ("onrustige" poliepen) of een darmkankergezwel aan te treffen. De bedoeling is dat op termijn door vroegtijdige opsporing de totale sterfte aan dikke darmkanker met 16-18% zal dalen.
Bron: Richtlijn Colorectaal Carcinoom 2014

Aangezien de behandeling van kanker inde endeldarm iets verschillend is ten opzichte van de rest van de dikke darm wordt dat op aparte pagina’s besproken.

Poliepen en darmkanker

Poliepen zijn als het ware uitstulpingen van het darmslijmvlies. De reden waarom dit soort bloemkoolvormige gezwellen ontstaan is onbekend. Indien er poliepen in de darm voorkomen zijn het er meestal slechts enkele. Bij sommige patienten kan de hele darm bezaaid zijn met vele honderden poliepen.

Poliepen zijn in beginsel goedaardig maar kunnen op den duur een ongecontroleerde groeineiging vertonen met ontwikkeling tot darmkanker.

We onderscheiden 2 soorten poliepen:

  • Sessiele poliep: zogenaamde "platte" poliepen

sessiele_poliep_colon_transversum


  • Gesteelde poliep: vergelijkbaar met een paddenstoel

gesteelde_colon_poliep


Endoscopische verwijdering van een poliep in dikke darm

poliepectomie_endoscopie1

Indien bij een inwendig kijkonderzoek van dikke darm met een endoscoop (coloscopie) poliepen worden aangetroffen, worden ze verwijderd en opgestuurd voor weefselonderzoek. Door een apart werkkanaal van de endoscoop wordt een “elektrische lasso” ingebracht die om de poliep wordt geschoven (zie figuur). Door middel van een klein stroompje wordt de poliep losgebrand en met een grijpertje (ook via de endoscoop) gepakt en verwijderd. Deze procedure is pijnloos.


poliepectomie_endoscopie2

Schematische weergave van een endoscoop met een lichtbron, ingebouwde camera en enkele werkkanalen. Het beeld van de camera wordt zichtbaar gemaakt op een speciaal flat screen beeld. Het lampje zorgt voor het nodige licht in de donkere dikke darm.


poliepectomie_endoscopie3

Voorzichtig wordt de lasso om de gesteelde poliep geschoven.

De techniek vereist handigheid en ervaring. Indien de lasso verkeerd wordt geplaatst, wordt de poliep (met de kwaadaardige tumor) onvolledig verwijderd (het snijvlak bevat tumorcellen) of kan er een gaatje in de darm ontstaan. In het eerste geval is dat een reden om een stukje dikke darm naderhand operatief te verwijderen en het tweede geval in het reden voor een spoedoperatie om het gaatje te dichten.


poliepectomie_endoscopie4

Na verwijdering resteert een klein littekentje. Na enkele dagen geneest dat restloos.


Als er in een verwijderde poliep darmkanker wordt aangetroffen is dat meestal reden voor een aanvullende operatie waarbij een ruimer stuk dikke darm wordt verwijderd inclusief de hierbij behorende lymfeklieren. De lymfeklieren worden onderzocht op de aanwezigheid van uitzaaiingen. Indien dat het geval is, is er meestal reden om een patiënt aanvullend te behandelen met chemotherapie om de kans op terugkomst/uitzaaiingen elders te verkleinen en de prognose te verbeteren.

Hoe kleiner de darmkanker in de poliep: hoe kleiner de kans dat de bijbehorende lymfeklieren uitzaaiingen bevatten. Bij zogenaamde "laag-risico" poliepen (zie hieronder) met een miniscule darmkanker is de kans op lymfeklieruitzaaiingen extreem laag. Dit laatste in tegenstelling tot de zogenaamde "hoog-risico" poliepen met een wat verder ontwikkelde darmkanker waarbij een iets grotere kans op uitzaaiingen in de lymfeklieren.

Indien een poliep slechts een hele kleine darmkanker bevat – die bovendien radicaal is verwijderd – kan men overwegen om in sommige gevallen af te zien van een aanvullende darmoperatie omdat de lymfeklieren vrijwel altijd schoon zijn en de ingreep in feite als overbodig zou kunnen worden gezien. Dit laatste is een zorgvuldige afweging waarbij de kans op eventuele lymfeklieruitzaaiingen en de nadelen van een grote operatie alsmede uw leeftijd en algehele conditie worden meegenomen. Uw Maag-Darm-Leverarts en uw oncologisch chirurg zal dat met u bespreken.

Om de besluitvorming wat beter te uniform te maken zijn er risicofactoren opgesteld:

Men spreekt van laag risico-poliepen indien de darmkanker in verwijderde de poliep voldoet aan alle 3 navolgende voorwaarden:

  1. radicaal verwijderd
    EN
  2. goed/matig gedifferentieerd celtype
    EN
  3. geen ingroei in aangrenzende lymfe- of bloedvaatjes

Men spreekt van hoog risico-poliepen indien de darmkanker in verwijderde de poliep voldoet aan 1 of meerdere navolgende voorwaarden:

  1. niet radicaal verwijderd
    EN/OF
  2. slecht gedifferentieerd celtype
    EN/OF
  3. ingroei in aangrenzende lymfe- of bloedvaatjes



litteken_poliepectomie

Een bijna volledig genezen litteken na verwijdering van een grote poliep enkele weken geleden. De plooi in het darmslijmvlies is nog wat verdikt.


Bij verwijdering van een laagrisico poliep met een kleine darmkanker (T1 tumor ; klik hier voor extra uitleg) zou men kunnen overwegen om een aanvullende chirurgische verwijdering van een extra stuk dikke darm achterwege te laten mede omdat de kans dat er uitzaaiingen in aangrenzende lymfeklieren worden gevonden enorm klein is. De plaats waar de poliep heeft gezeten kan dan na 3 en 6 maanden extra worden gecontroleerd door middel van een coloscopie. Uiteraard zal uw arts in overleg met u adviseren welke aanvullende controle/behandeling voor u het beste is.

In alle andere gevallen zal een aanvullende chirurgische verwijdering van een gedeelte van de dikke darm met de bijbehorende lymfeklieren in de meeste gevallen worden geadviseerd.

coloncarcinoom_poliep


Surgipoort dankt dr. T.C.J. Seerden, Maag-Darm-Leverarts van het Amphia Ziekenhuis Breda voor zijn medebeoordeling van deze webpagina.

Terug naar boven