Bijwerkingen / complicaties borstkanker chirurgie

Mogelijke bijwerkingen van de behandeling en complicaties

postoperatief hematoom

Geen enkele ingreep is vrij van de kans op complicaties. Zo zijn er ook bij borstoperaties de normale risico’s op complicaties van een operatie zoals trombose, longontsteking, nabloeding, wondinfectie, grote laattijdige bloeduitstorting met tijdelijke verkleuring van de huid (zie foto links; bij de roze pijl het nog verse operatielitteken).
Een operatie voor borstkanker is lichamelijk gezien geen zware operatie. Vrouwen op hogere leeftijd kunnen de operatie veilig doorstaan. Vermoeidheid na de operatie of bestraling doet zich wel vaak voor. Meer lichamelijke activiteit, conditietraining, kan dit probleem soms verlichten.


borst bestralingsreactie

Over het algemeen ervaart u weinig nadelige gevolgen van bestraling. De borst kan echter wel wat harder/stugger worden wat in de loop van de tijd vermindert. De borst kan enige maanden (soms langer) warmer aanvoelen en de huid ter hoogte van het deel van de borst waar geopereerd is, kan roder en dikker zijn (aspect van een sinaasappelschil) (foto links). Heel soms treedt een heftige bestralingsreactie op (rode verbranding van de huid zoals zonnebrand). Ook deze vervelende bijwerking vermindert met locale behandeling (bijvoorbeeld talkpoeder) na verloop van tijd. Uw radiotherapeut zal u hierover informeren.


borst bestralingsreactie

Als een deel van de borst is weggenomen ontstaat hierbij een deuk in de borst. Met name aan de onderzijde kan dit tot cosmetisch minder fraaie resultaten leiden (zie foto). Door bestraling kan een tepel soms wat vervormen of scheef gaan staan. Met toepassing van aanvullende chirurgische technieken kan in veel gevallen een goed tot fraai resultaat worden bereikt, lees meer…


De radioactieve opsporingsstof leidt niet tot nadelige gevolgen voor u. Door de beroepsvereniging wordt echter de techniek in geval van gelijktijdige zwangerschap niet geadviseerd (niet ondersteund door wetenschappelijk bewijs).

borst oedeemtherapie

Soms kan een forse lymfestuwing in de borst optreden. De borst voelt zeer gespannen en zwaar aan. De klachten kunnen worden verlicht door huid/oedeemtherapie (zie foto) met speciale pleisters.


erysipelas mamma

Soms kan acuut een rode warme verkleuring van de huid van de borst ontstaan (zie foto rechts). Meestal is er dan sprake van een onderhuidse ontsteking die kan worden veroorzaakt door Streptokokken bacteriën of Stafylokokken. De bacterie kan binnendringen via een klein wondje in de huid. Het beeld staat bekend als "erysipelas". Bij de eerste verschijnselen helpt locale koeling met vochtige compressen (Cold Pack). Afhankelijk van de ernst zijn antibiotica nodig.
Erysipelas is een ontsteking van de huid en onderhuids weefsel, via de lymfbanen voortschrijdend, gekenmerkt door een pijnlijke, warm aanvoelende scherp begrensde roodheid en oedemateuze huid, en vaak gepaard gaande met hoge koorts (>39 graden), koude rillingen, algemene malaise, hoofdpijn en braken. Indien de verschijnselen erg heftig zijn kan het nodig zijn om u kortdurend op te nemen zodat de antibiotica via een infuus kunnen worden toegediend. Gelukkig herstelt men hier relatief snel van zonder restverschijnselen.


Doordat de gevoelszenuwen die dwars door de oksel lopen soms moeten worden weggenomen, kunt u na de operatie aan de binnenkant van de bovenarm een gevoelloos gebied ontdekken. Dit gebied ‘slaapt’. Dit ‘dove’ gevoel is blijvend.

Om bloed en wondvocht weg te zuigen zijn er één of twee dunne slangetjes (drains) in het operatiegebied aangebracht. Het gebruik van drains en de duur kan afhankelijk van de aard en uitgebreidheid van de ingreep alsook de persoonlijke voorkeur van de chirurg verschillen. Een drain in de borst kan meestal na enkele dagen verwijderd worden, hetgeen nagenoeg pijnloos is. De okseldrain is soms 1 week nodig. Daarna kan toch nog wondvochtophoping (seroomvorming) ontstaan. U kunt dit merken doordat het littekengebied opzwelt en de huid soms roder kleurt. Met behulp van een spuit kan het vocht over het algemeen pijnloos worden verwijderd.

wondinfectie

Een enkele maal is de wondgenezing vertraagd door een wondinfectie. Met name indien een wond openspringt kan dit aanleiding geven tot een lelijke wond die enkele weken nodig heeft om te genezen. De open wond moet een of meerdere keren per dag worden schoon gespoeld (kan onder de douche).


litteken

Er resteert op dat moment meestal een breder litteken wat in de toekomst eventueel door een kleinere ingreep cosmetisch kan worden verfraaid.


Na de operatie

Stijve arm

Door de operatie kan de arm aan de kant van de geopereerde borst stijf zijn geworden. Dit treedt vooral op indien een volledig okselkliertoilet is verricht. U wordt geadviseerd uw arm te oefenen. Het is van belang dat u de armoefeningen die u in het ziekenhuis leert, thuis voortzet. Probeer een aantal keren (een tot vier) per dag te oefenen. Forceer u zelf niet. Meestal is de functie van de arm en de schouder na enige maanden weer vrijwel normaal.

Dikke arm

Bij de okseloperatie zijn een of meerdere lymfeklieren verwijderd. Deze klieren hebben de taak om het lymfevocht af te voeren. Tegenwoordig (vanaf de 70-er jaren) worden bij een volledig okselkliertoilet/dissectie de lymfeklieren die nodig zijn voor het afvoeren van lymfe van de arm ongemoeid gelaten. Soms kan er vanuit de arm toch een verminderde afvloed van het lymfevocht ontstaan. Dit laatste kan ook ontstaan op een later tijdstip indien de oksel moest worden bestraald. Er ontstaat extra lymfevocht als u te veel zwaar werk doet met uw arm of wanneer u aan uw arm of hand een ontsteking krijgt. Ontzie in dit geval dan uw arm en draag handschoenen bij huishoudelijk werk en bij het werken in de tuin. Alhoewel de zwelling van de arm meestal niet opvallend is voor een buitenstaander kan dit u in het dagelijks leven soms toch in de weg zitten. De kans op een hinderlijke dikke arm is vijf tot tien procent. Een geringere toename van de omvang van de arm komt nog iets vaker voor (30%). Ondanks dit gegeven kan toch meer dan 90% van alle vrouwen normaal functioneren. Als uw arm toch dikker of gezwollen wordt, raadpleegt u uw specialist of huisarts. U kan worden verwezen naar gespecialiseerde fysiotherapeuten (oedeemtherapeuten) of huidtherapeuten die middels speciale massagebehandelingen de klachten grotendeels kunnen verhelpen. Enorme zwellingen en gigantische toename van het armvolume die leiden tot ernstige functiebeperking (“olifanten-arm”) worden met de verbeterde operatietechnieken van de laatste 20 jaar gelukkig vrijwel nooit meer waargenomen.

Pijnklachten

Pijn is misschien wel het meest gevreesde symptoom van een aandoening of ziekte. Veel specialisten worden dagelijks geconfronteerd met patiënten die lijden aan pijn. Pijn kan je leven gaan beheersen waardoor de gewone dingen in het leven niet meer zo gewoon lijken als voorheen.

Sommige patiënten kunnen blijvende pijnklachten blijven ondervinden in het littekengebied na de operatie (bijv. pijnklachten na een borstamputatie). Ook na een volledig okselkliertoilet waarbij de gevoelszenuwen die dwars door de oksel lopen soms moeten worden weggenomen, kunt u naast het bovenvermelde dove gevoel aan de binnenkant van de bovenarm soms ook pijnklachten in de oksel ervaren. Deze pijnklachten reageren vaak niet of weinig op gewone pijnstillers en kunnen als zeer hinderlijk worden ervaren.

In eerste instantie zal, zeker in het geval er sprake is van een nieuwe klacht die zich aanvankelijk niet voordeed, onderzoek worden gedaan om een eventuele terugkomst van de ziekte uit te sluiten. Meestal leveren de diverse onderzoeken (echo-onderzoek, of botscan etc.) geen aanwijzing voor terugkomst op maar blijft men toch veel last houden en bovendien de aanhoudende angst dat er "misschien toch iets aan de hand is terwijl men het nog niet kan aantonen".

Soms kan hier sprake zijn van een zogenaamde zenuwpijn ten gevolge van de operatie, chemotherapie of een combinatie van behandelingen. Er bestaan verschillende medicijnen die de zenuwpijn kunnen verlichten. Sommige van deze medicijnen worden vooral voorgeschreven in het kader van de bestrijding van epilepsie (bv carbamazepine) of depressies (bv amitriptyline) maar zijn in de praktijk ook werkzaam tegen zenuwpijn met wisselend resultaat. Een aantal medicijnen is officieel geregistreerd voor de behandeling van zenuwpijn (perifere neuropathische pijn)(o.a pregabaline (Lyrica®), gabapentine (Neurontin®). Uw arts zal echter moeten bepalen of het type pijn inderdaad overeenkomt met de symptomen van zenuwpijn om u deze medicatie te kunnen voorschrijven.

Tevens zijn er naast de behandeling met medicijnen ook andere behandelingsmogelijkheden zoals fysiotherapie, TENS, acupunctuur, crème of gel die op de pijnlijke plek wordt gesmeerd.

Een anesthesist (narcotiseur) gespecialiseerd in de behandeling van chronische pijnklachten kan soms de oplossing bieden door in het pijnlijke gebied de gevoelszenuwen blijvend te verdoven middels injectietherapie.

Voor meer informatie over dit soort pijnklachten verwijzen wij u naar www.stopdepijn.nl of naar onze brochurepagina (brochure binnenkort beschikbaar).

Professionals kunnen een uitgebreid artikel downloaden via www.geneesmiddelenbulletin.nl (Bron: Medicamenteuze behandeling van perifere neuropathische pijn (Gebu 2007(augustus);41:83-92)

Preventieve maatregelen mbt de arm: bv. infuus, bloed prikken etc.

Zelfs indien u een volledig okselkliertoilet heeft ondergaan zijn er geen beperkingen en kunt u uw arm gewoon gebruiken. In tegenstelling van hetgeen soms wordt beweerd kunt u aan de geopereerde zijde gewoon bloed laten afnemen voor bloedonderzoek (indien nodig), uw bloeddruk laten meten of een infuus laten inbrengen. Indien u echter de keus heeft tussen beide armen kan wellicht een lichte voorkeur worden uitgesproken voor de niet geopereerde kant. Soms hebt u echter geen keus, bijvoorbeeld als de andere arm in het gips zit bij botbreuk of beiderzijds geopereerd etc.etc.

Bij werkzaamheden waarbij u kans loopt op wondjes aan de handen (bv. in de tuin) hoeft u geen speciale maatregelen te nemen tenzij u reeds een wondje aan de hand zou hebben. Vaak draagt men echter sowieso al handschoenen bij grove tuinwerkzaamheden.

Indien u toch onverhoopt een wondje oploopt volstaan de normale hygiënische handelingen (goed wassen met zeep).

Terug naar boven