Schildkliertumoren /-kanker

Strumectomie(Schildklier-operatie)

Op deze webpagina vindt u een globaal overzicht van de schildklieraandoeningen waarvoor een operatie nodig is. Het is belangrijk u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan zoals hieronder beschreven.

Als u deze pagina doorleest voorafgaand aan uw bezoek bij de chirurg bent u beter voorbereid en zijn diverse vragen reeds beantwoord. Het doorlezen van deze pagina ansluitend aan uw bezoek bij de chirurg zorgt ervoor dat vragen die u vergeten bent te stellen alsnog worden beantwoord en dat onduidelijkheden worden verhelderd.

Waar zit de schildklier en wat is de functie?

schildklier

De schildklier is een vlindervormig orgaan dat in de hals op de luchtpijp is gelegen. De schildklier produceert hormonen die belangrijk zijn voor de regulatie van de stofwisseling. Voor de productie van die hormonen is de schildklier voornamelijk afhankelijk van een voldoende aanbod van jodium in het lichaam. In de directe omgeving van de schildklier liggen allereerst de nervus laryngeus inferior ofwel nervus recurrens ("de stembandzenuw"), zowel links als rechts. Tevens liggen direct tegen de schildklier, aan de achterzijde, een viertal bijschildkliertjes. Twee aan de linkerkant en twee aan de rechterkant op nogal wisselende plekken. De beide stembandzenuwen zorgen ervoor dat onze stembanden kunnen bewegen waardoor men kan praten. Omdat er een geringe kans is dat de zenuw tijdens de operatie wordt beschadigd, wordt soms voor de operatie door de K.N.O.-arts gecontroleerd of uw stembanden goed functioneren. De bijschildklieren zijn van belang voor de calciumhuishouding.


Waarom opereren?

Er zijn verschillende redenen waarom het nodig is dat u aan uw schildklier wordt geopereerd:

  • Overmatige schildklierfunctie: De schildklier werkt te hard en produceert teveel hormoon. Als schildklierremmende medicijnen onvoldoende helpen kan een operatie noodzakelijk zijn.
  • Een knobbel in de schildklier: Een knobbel kan de oorzaak zijn van een overmatig actieve schildklier. Echter soms kan er sprake zijn van een kwaadaardig gezwel.
  • Cosmetische klachten: De schildklier kan vele knobbels bevatten waarvan u last kunt hebben met ademhalen en slikken. De knobbels kunnen mogelijk ook als cosmetisch storend worden ervaren.

Afhankelijk van de reden waarom u geopereerd moet worden kan het nodig zijn de schildklier geheel of gedeeltelijk te verwijderen.

Soorten operaties

In principe zijn er 3 verschillende operatieve ingrepen:

  • Totale strumectomie
    De schildklier wordt in zijn geheel verwijderd, bijvoorbeeld bij sommige vormen van schildklierkanker.
  • Subtotale strumectomie
    Beide helften van de schildklier worden grotendeels verwijderd, bijvoorbeeld bij een te actieve of een te grote schildklier. De chirurg laat een klein beetje schildklierweefsel achter van ongeveer tien gram zodat er nog hormonen kunnen worden geproduceerd.
  • Totale hemistrumectomie of lobectomie
    Eén helft van de schildklier wordt in zijn geheel verwijderd. Dit wordt uitgevoerd indien er zich een knobbel in een van de helften van de schildklier bevindt waarbij het onduidelijk is of de knobbel goed- of kwaadaardig is.

Schildklierkanker: algemene informatie

Net zoals in vele andere plaatsen in het lichaam worden ook in de schildklier oude schildkliercellen voortdurend vervangen door nieuw aangemaakte cellen. Normaliter is dat een keurig gereguleerd proces waarbij uitval en aanmaal met elkaar in evenwicht zijn. De vervanging van oude schildkliercellen door nieuw aangemaakte cellen is een constant en gereguleerd proces. In sommige gevallen houden bepaalde cellen zich niet aan het normale groeiproces en vertonen bovendien soms een afwijkende vorm. Wanneer deze abnormale cellen blijven groeien en zich ongecontroleerd voortplanten vormen zij een kwaadaardig gezwel.

Er bestaan 4 soorten schildklierkanker, die verwijzen naar het celtype waaruit de het gezwel is opgebouwd:

  1. papillair
  2. folliculair
  3. medullair
  4. anaplastisch

Schildklierkanker is een relatief zeldzame vorm van kanker: in Nederland wordt het jaarlijks bij ongeveer 600 patienten vastgesteld. Schildklierkanker komt 3 maal zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen. Schildklierkanker treft mensen op een jongere leeftijd dan de meeste andere varianten van kanker: de meeste patiënten zijn tussen de 20 en 55 jaar oud. De kans op herstel hangt af van het type schildklierkanker, de plaats waar deze zich bevindt, of het uitgezaaid is of niet, de leeftijd en de algemene gezondheid van de patiënt.

De papillaire en folliculaire schildklierkanker komen het vaakst voor: samen vormen zij ongeveer 90% van alle schildkliertumoren. Deze soorten worden ook wel "gedifferentieerde" of "goed gedifferentieerde" schildkliertumoren genoemd. De prognose van patiënten met "goed gedifferentieerde" schildklierkanker is gunstig; na 5 jaar is nog meer dan 96% in leven. (Papillaire schildklierkanker heeft van deze 2 soorten de allerbeste prognose) Gedurende de eerste 30 jaar volgend op de operatie overlijdt slechts 8% van de patiënten aan de gevolgen van "goed gedifferentieerde" schildklierkanker.

Beide soorten schildklierkankers zaaien zich niet zo snel uit: papillaire schildklierkanker zaait zich voornamelijk uit naar de lymfeklieren in de halsregio. Ook in deze situaties kan een uitgebreidere operatie, waarbij diverse lymfeklieren worden verwijderd, een zinvolle ingreep zijn om de ziekte te bestrijden.

De meest gebruikte manier om het vermoeden van schildklierkanker te kunnen bevestigen is door het verrichten van een biopsie met behulp van een fijne naald. In deze procedure wordt de naald door de huid ingebracht in de verdachte knobbel vanwaar een stukje schildklierweefsel wordt ontrokken. Het schildklierweefsel wordt vervolgens onderzocht onder de microscoop. Deze biopsies zijn snel en veilig en veroorzaken doorgaans minimaal ongemak voor de patiënt.

Bij de multidisciplinaire behandeling van schildklierkanker zijn meerdere medisch specialisten betrokken waaronder een internist-endocrinoloog, een nucleair geneeskundie, een radioloog, een patholoog, een chirurg. Samen wordt in goed overleg een behandelplan opgemaakt. Aangezien de kwaliteit van de behandeling, waaronder minder complicaties door de operatie, hiermee samenhangt worden in Nederland op dit moment initiatieven ontplooid om de behandeling meer te gaan concentreren in enkele ziekenhuizen.

De operatie

Sommige foto’s op onderstaande pagina kunnen confronterend zijn.

Na de operatie

De pijn na de operatie valt over het algemeen mee en is te vergelijken met een keelontsteking. De pijn verdwijnt in een paar dagen. De wond geneest snel en meestal met een fraai litteken, dat vaak na verloop van tijd amper meer is te zien. De hechtingen worden na vier of vijf dagen verwijderd en u kunt dan ook weer naar huis. Uw werk kunt u daarna snel hervatten. Na de operatie gaat u soms opnieuw naar de KNO-arts om uw stembandfunctie te laten controleren. Tevens krijgt u afspraken voor de poliklinische controle bij de chirurg en de internist.

Mogelijke complicaties

Geen enkele ingreep is vrij van de kans op complicaties. Ten eerste zijn er ook bij deze operatie de normale risico's op complicaties van een operatie, zoals trombose, longontsteking, nabloeding, wondinfectie. Alhoewel een nabloeding zeer zelden voorkomt kan dit echter toch gevaarlijke situaties veroorzaken zodat men hierop extra alert is tijdens de eerste uren na de ingreep. De complicaties in het operatiegebied en de kans daarop, hangen samen met het soort operatie. Hoe ingewikkelder de operatie des te meer kans op beschadiging van de structuren die vlak bij de schildklier liggen. Bij de totale hemistrumectomie of lobectomie is de kans op complicaties gering. Bij de subtotale strumectomie wordt het risico iets groter:

  • Stembandzenuwletsel: 0,5-2,5%
  • Tekort aan bijschildklierhormoon: 1,6%
  • Te veel schildklier weggehaald
  • Te weinig schildklier weggehaald

Bij een totale strumectomie liggen deze getallen nog wat hoger. U moet zich echter realiseren dat het bij deze operatie altijd om kanker van de schildklier gaat. De operatie is daarom groter en dus riskanter.

Letsel van de stembandzenuw is dus zeldzaam en blijkt veelal van voorbijgaande aard te zijn. Wanneer een stemband per ongeluk een beschadiging oploopt en onverhoopt slecht functioneert, kunt u met behulp van een logopedist heel goed weer leren praten. Hard spreken of roepen is dan echter niet meer mogelijk. Ook als de stembandzenuw niet wordt beschadigd kunnen er stemveranderingen optreden. Dit laatste wordt veroorzaakt doordat soms zelfs het voorzichtig opzij houden van de zenuw al tot (tijdelijke) verminderd functioneren kan leiden maar kan ook het gevolg zijn van beschadigingen aan de korte halsspieren of aan andere zenuwen.

Bloedingen komen bij slechts ongeveer 2% van de operaties voor. Hiervoor worden uit voorzorg drains in het operatiegebied achtergelaten.

De oorzaak van een tekort aan bijschildklierhormoon is gelegen in het feit dat er bij de operatie bijschildkliertjes zijn beschadigd of verwijderd. De bijschildkliertjes zijn heel erg klein (slechts enkele millimeters )en bovendien soms moeilijk herkenbaar hetgeen speciale chirurgische expertise vereist!.Een mens bezit 4 bijschildkliertjes die zeer dicht tegen de achterzijde van de schildklier liggen ter hoogte van de 4 uithoeken. Indien alle vier deze bijschildkliertjes per abuis zijn verwijderd in het kader van een totale strumectomie kunt dit u merken doordat u tintelingen in uw vingertoppen kunt krijgen en in het ergste geval ernstige spierkrampen. Met calciumtabletten en eventueel vitamine D-preparaten kan dit goed worden behandeld.

Indien er te veel schildklierweefsel is weggehaald resteert er een situatie waarbij de schildklier te weinig hormoon produceert. Dit kan klachten veroorzaken als snelle vermoeidheid, traagheid en kouwelijkheid terwijl u ook last kunt krijgen van constipatie (moeilijke stoelgang), droge huid, droog worden en uitval van het hoofdhaar, opzwellen van de oogleden en een dikke tong. Deze symptomen kunnen gemakkelijk worden bestreden door het toedienen van tabletjes schildklierhormoon.

Als er te weinig schildklierweefsel is weggehaald bij een patiënt die tevoren een te hard werkende schildklier had, blijft die situatie bestaan. Dit kan meestal goed met medicijnen worden gecorrigeerd.

Over het algemeen is de strumectomie dus een veilige operatie met weinig complicaties en een vlot herstel. Meestal hoeft u na de operatie geen medicijnen meer te gebruiken om de schildklierfunctie te regelen. Om zeker te zijn dat uw schildklierfunctie goed is en blijft moet u nog wel worden gecontroleerd door uw internist-endocrinoloog. Uiteraard is het bovenstaande afhankelijk van de reden waarom u geopereerd wordt. In het geval van een schildklierkanker waarbij de hele schildklier is verwijderd zal de nabehandeling bestaan uit een controle scan met radioactief iodium om te controleren of er geen schildklierwwefsel is achtergebleven. Nadien volgt dan nog een aanvullende behandeling met radioactief jodium (variant) wat eventueel achtergebleven schildklierweefsel inactiveert. Aansluitend moet u levenslang schildkliervervangende medicijnen (schildklierhormoon) slikken om het gemis van de schildklier op te vangen.

Terug naar boven