Operatie
Een operatie voor slokdarmkanker is een hele zware ingreep. Soms kan er sprake zijn van fors gewichtsverlies door verminderde eetlust en moeite om voedsel door te slikken. De conditie van de patient moet daarvoor zo goed mogelijk worden verbeterd. Patiënten die voor de operatie enige tijd niet kunnen eten krijgen kunstmatige voeding toegediend via een slangetje in de maag of dunne darm.
Wanneer is een operatie mogelijk?
Een operatie kan worden uitgevoerd wanneer uit onderzoek is gebleken dat de tumor waarschijnlijk niet is ingegroeid in- of uitgezaaid naar andere organen. Dit is niet altijd duidelijk voor de operatie en het komt dus voor, dat de chirurg tijdens de operatie vaststelt dat de tumor niet geheel te verwijderen is of dat er uitzaaiingen zijn. Op dat moment kan worden besloten van opereren af te zien. Bij een ernstige passagestoornis (het voedsel wil niet zakken) kan besloten worden om een stent (speciale flexibele buis) in de slokdarm te plaatsen om deze kunstmatig open te houden zodat voedsel kan passeren. Soms kan besloten worden om eerst een diagnostische laparoscopie (kijkoperatie in de buikholte) te doen om te onderzoeken of er reeds uitzaaiingen zijn.
Voorbehandeling chemoradiotherapie
Indien de tumor verder dan de slijmvlieslaag is ingegroeid of zelfs door de wand heen in het omgevende weefsel, worden patiënten meestal voorbehandeld met radiotherapie (bestraling) in combinatie met chemotherapie. De chemotherapie maakt het tumorweefsel gevoeliger voor de bestraling (zgn. pre-operatieve radiochemotherapie). Het doel van een voorbehandeling is de tumor te verkleinen en om mogelijke uitzaaiingen in de buurt van de tumor te vernietigen. Hierdoor bestaat een grotere kans dat de tumor radicaal (in zijn geheel) kan worden verwijderd met een kleinere kans op terugkomst. In de medische literatuur zijn wisselende resultaten over dergelijke voorbehandelingen gerapporteerd. Nog steeds wordt gezocht naar het optimale behandelingsschema met weinig bijwerkingen en maximale activiteit. Door deze chemoradiotherapie wordt in meer dan de helft van de patienten de tumor aanzienlijk verkleind en in ruim 1/5 deel er er bij microscopisch onderzoek nauwelijks tot geen vitaal tumorweefsel meer terug te vinden.
Resultaten van een Nederlandse studie waarbij patiënten werden geloot tussen direct operatie of preoperatieve chemoradiotherapie gevolgd door chirurgie toonden een verbetering van de prognose in de groep patienten die eerst werd voorbehandeld met chemoradiotherapie. De chemoradiotherapie bestond uit carboplatin en paclitaxel (Bron: Oncoline).
Regionale samenwerking
Uit meerdere onderzoeken is gebleken dat de resultaten van operaties voor slokdarmkanker verbeteren indien er meer ervaring aanwezig is in het desbetreffende ziekenhuis. De prognose voor een patient lijkt namelijk sterk te verbeteren indien binnen een ziekenhuis een chirurgisch team meerdere ingrepen per jaar doet. Niet alleen ervaring van de chirurgen maar ook de ervaring van de rest van het behandelteam (inclusief verpleging) is hierbij van groot belang. In diverse kankerregistratieregio’s binnen Nederland worden/zijn initiatieven ontwikkeld om de krachten en kennis te bundelen door de ingrepen te concentreren op enkele locaties. De chirurgische vereniging van oncologisch chirurgen (NVCO) heeft 20 operaties per jaar als minimum gesteld om verantwoord deze zorg te kunnen leveren. Indien uw herstel voorspoedig is kunt u eventueel naar uw eigen ziekenhuis worden overgeplaatst voor verder herstel. Hiermee kan aan de patiënt de best mogelijke zorg worden geleverd.
Met nadruk zij gesteld dat de voorbereidende onderzoeken in uw eigen ziekenhuis kunnen/moeten plaatsvinden. Enerzijds om te voorkomen dat de wachttijden in de centra oplopen en anderzijds omdat helaas niet iedereen voor een operatie in aanmerking kan komen (uitzaaiingen) waardoor verwijzing niet nodig/zinvol is. In ieder ziekenhuis hebben de Maag-Darm-lever artsen voldoende en ruime ervaring om tot een goede diagnose te komen. Voor enkele onderzoeken, bv. een inwendig echoonderzoek in de slokdarm, kan het zijn dat u wordt verwezen.
De buismaagoperatie
De slokdarm en het bovenste gedeelte van de maag (binnenbocht) wordt met een deel van het omringende weefsel en de lymfeklieren verwijderd. Dit gebeurt via de buikholte maar soms wordt de borstkas ook geopend, met name als de tumor in de buurt van de luchtpijp ligt.
De laatste jaren wordt de ingreep zowel in de borstholte alsook in de buikholte middels een kijkoperatie uitgevoerd. Er hoeven dan slechts meerdere kleine sneetjes te worden gemaakt tussen de ribben (rugzijde onder schouderblad) en in de bovenbuik zodat uw herstel vlotter verloopt. Op deze wijze kunnen de lymfeklieren onmiddellijk grenzend aan de slokdarmkanker onder zicht nauwkeuriger worden verwijderd wat mogelijkerwijs zou kunnen leiden tot een verbetering van de prognose.
Samen met het begin van de maag wordt de slokdarm tot het halsdeel verwijderd. In de hals wordt er dus eveneens een opening gemaakt, meestal aan de linker zijde (soms rechts afhankelijk van de voorkeur van het chirurgisch team).
Nadat de tumor en het grootste stuk slokdarm is verwijderd, moet het overgebleven deel van de slokdarm (het halsgedeelte) weer met de maag worden verbonden. Meestal wordt van de resterende maag een buis gemaakt, een zogenaamde buismaag, die in de hals aan de slokdarm wordt gehecht. Soms als dit niet mogelijk is wordt een nieuwe verbinding gemaakt met behulp van een stuk van de dikke darm (zgn. colon-interpositie). Dit kan bijvoorbeeld als een deel van de maag in het verleden is verwijderd.
Op de foto links de schematische weergave van de insteekopeningen in de borstholte. Via kleine sneetjes tussen de ribben kunnen zowel een videocamera alsook kleine chirurgische instrumenten naar binnen worden geschoven. (De paarse stippellijn geeft het verloop van het slokdarmdeel in de borstholte aan.)
Op deze wijze kan het deel van de slokdarm inclusief de omringende lymfeklieren compleet worden losgemaakt. Door het beeld vervolgens te projecteren op grote LCD schermen kan de operatie veilig worden uitgevoerd en kan het hele team de ingreep volgen alsof ze er zelf met hun neus bovenop staan.
Op de foto links het schematisch overzicht van het deel van de kijkoperatie dat via de buik wordt uitgevoerd: laparoscopie.
Tijdens de laparoscopie wordt het vetschort losgemaakt van de maag. Het hierbij uitermate belangrijk dat een grote voedende slagader aan de buitenbocht van de maag (S) intact blijft. Deze zal straks de buismaag van bloed voorzien. Beschadiging van deze slagader is een vervelende complicatie waarbij de maag onbruikbaar wordt om om te vormen tot een buismaag. Op dat moment moet een stuk dikke darm worden gebruikt als nieuwe slokdarm (zgn. coloninterpositie).
Nadat het vetschort is losgemaakt kan met een speciaal apparaat – dat tegelijkertijd weefsel kan dichtnieten en snijden – een buismaag worden gemaakt. Het halsdeel van de maag (de cardia) waar de slokdarm de maag binnenkomt (paarse stippellijn), wordt in 1 stuk met de slokdarm verwijderd.
De buismaag kan vervolgens via de oude weg in de borstholte omhoog worden getrokken naar de hals. Ter hoogte van de hals wordt dit met een speciaal ringvormig snij/niet-apparaat verbonden met de resterende slokdarm.
Klik hier voor een beeldverslag van de operatie.
